By Chihiro Taguchi, November 20, 2025
第三課: 軟音化
文法
固有名詞の軟音化
「AのB」という際、アイルランド語では B A という順番になりますが、この時Aの語頭の子音が軟音化します。
軟音は、元々の子音に h をつけることで表されます。
以下に例を挙げます。
- cóta ‘コート’ + Cáit ‘カーチ’ → cóta Cháit ‘カーチのコート’
- muintir ‘人’ + Ciarraí ‘ケリー(アイルランドの地名)’ → muintir Chiarraí ‘ケリー出身の人’
軟音化する子音
軟音化する子音は c, p, g, d, b, m, f, t, s です。
以下に例を挙げます。
- c → ch /x, ç/: muintir + Cáit → muintir Cháit
- p → ph /f/: muintir + Páidín ‘パージーン(アイルランド人の名前)’ → muintir Pháidín
- g → gh /ɣ/: muintir + Glinsce ‘グリンスク(アイルランドの地名) → muintir Ghlinsce
- d → dh /ɣ/: muintir + Donncha ‘ドナハ(アイルランド人の名前)’ → muintir Dhonncha
- b → bh /w, v/: muintir + Bairbre ‘バールブラ(アイルランド人の名前)’ → muintir Bháirbre
- m → mh /w, v/: muintir + Máire ‘マーラ(アイルランド人の名前)’ → muintir Mháire
- f → fh /Ø/: muintir + Fíodhnach ‘フィーナハ(アイルランドの地名)’ → muintir Fhíodhnach
- t → th /h/: muintir + Tomáisín ‘トマーシーン(アイルランド人の名前)’ → muintir Thomáisín
- s → sh /h/: muintir + Sasana ‘イングランド’ → muintir Shasana
方言によっては、l も軟音化しますが、綴りの上では変わりません。
/ʟ/(軟口蓋化した舌端歯歯茎音)は軟音化すると /l/(軟口蓋化した歯茎音)に、/ʟ́/(後部歯茎音)は軟音化すると /ĺ/(歯茎音)になります。
語彙
| 単語 |
発音 |
意味 |
補足 |
| airgead |
/æːŕəǵəd/ |
お金、銀 |
フランス語の argent と同語源 |
| ar chor ar bith |
/ə xor ə b́i/ |
全く(ない) |
|
| bád |
/bɑːd/ |
ボート |
複数形は báid |
| balla |
/baːʟə/ |
壁 |
英語の wall と同語源 |
| Bairbre |
/baːŕəb́ŕə/ |
バールブラ |
英語の人名の Barbara に対応 |
| bóthar |
/boːr/ |
道 |
|
| cá bhfuil |
/kɑːʟ/ |
どこにある、どこにいる |
|
| cailín |
/kaːĺiːń/ |
女の子、少女 |
複数形は cailíní |
| Ciarraí |
/ḱiːəriː/ |
ケリー(アイルランドの地名) |
英語名は Kerry |
| Conamara |
/kuɴəmaːrə/ |
コナマーラ(アイルランドの地名) |
英語名は Connemara |
| cóta |
/koːtə/ |
コート、上着 |
|
| Diarmaid |
/d́iːərməd́/ |
ジアルマジ(男性の人名) |
|
| Donncha |
/duɴəxə/ |
ドナハ(男性の人名) |
英語の人名の Duncan |
| feicim |
/f́eḱəḿ/ |
見る |
|
| feilméara |
/f́eĺəḿeːrə/ |
農家、農民 |
他の方言では feirmeoir と綴る。複数形は feilméaraí |
| Fionnasclainn |
/f́iɴəskʟəɴ́/ |
フィナスクラン(アイルランドの地名) |
|
| Gaoth Sáile |
/giː sɑːĺə/ |
ギーサラ(アイルランドの地名) |
英語名は Gweesalia または Geesala |
| garraí |
/gaːriː/ |
畑、庭 |
英語の yard と同語源 |
| geata |
/ǵæːtə/ |
門、ゲート |
英語の gate と同語源 |
| Glinsce |
/ǵĺinśḱə/ |
グリンスク(アイルランドの地名) |
英語名は Glinsk |
| go leor |
/gə ʟ́oːr/ |
たくさんの |
|
| leabhar |
/ʟ́aur/ |
本 |
複数形は leabhartha /ʟ́aurhə/ |
| mac |
/maːk/ |
息子 |
複数形は mic /ḿiḱ/ |
| Máire |
/mɑːŕə/ |
マーラ |
英語の人名の Mary |
| mapa |
/maːpə/ |
地図 |
|
| Meireacá |
/ḿeŕəkɑː/ |
アメリカ |
|
| muintir |
/miːńt́əŕ/ |
人々(住民や家族の成員など) |
|
| Páidín |
/pɑːd́iːń/ |
パージーン(男性の人名) |
英語の人名の Patrick |
| páipéar |
/pɑːṕeːr/ |
紙、新聞 |
複数形は páipéir /pɑːṕeːŕ/。英語の paper と同語源 |
| peictiúr |
/ṕekt́uːr/ |
写真 |
複数形は peictiúir。英語の picture と同語源 |
| Peige |
/ṕeǵə/ |
ペギェ(女性の人名) |
英語の人名の Peggy |
| Sasana |
/saːsəɴə/ |
イングランド |
英語の Saxon と同語源 |
| Séamaisín |
/śeːməśiːń/ |
シェーマシーン(男性の人名) |
英語名の Jim や Jimmy に対応 |
| Seáinín |
/śɑːńiːń/ |
ショーニーン(男性の人名) |
英語名の John や Johnny に対応 |
| seomra |
/śuːmrə/ |
部屋 |
複数形は seomraí |
| tarbh |
/taːruː/ |
雄牛 |
ラテン語の taurus(雄牛)と同語源 |
| Tír an Fhía |
/t́iːŕəˈɴ́iː/ |
ティーラニア(アイルランドの地名) |
英語名は Teerania |
| Tomáisín |
/tumɑːśiːń/ |
トマーシーン(男性の人名) |
英語の人名の Thomas に対応 |
| uncail |
/uːŋkəĺ/ |
おじ |
英語の uncle と同語源 |
練習
Seomraí
アイルランド語から日本語に翻訳しましょう。
- Tá seomraí go leor anseo.
- An bhfuil Donncha agus Cáit agus Peige agus Bairbre anseo?
- Tá seomra Dhonncha ansin, seomra Cháit ansin, seomra Pheige ansin agus seomra Bhairbre ansin.
- Nach bhfuil Páidín agus Máire agus Diarmaid ann freisin?
- Tá seomra Pháidín ansin agus tá seomra Dhiarmaid ann freisin. Tá seomra Mháire anseo.
- Tá cóta Mháire anseo agus airgead Mháire freisin. Níl leabhartha Shéamaisín anseo.
Mapa
アイルランド語から日本語に翻訳しましょう。
- Tá mapa Thomáisín anseo.
- Cá bhfuil Conamara agus Ciarraí?
- Tá Conamara anseo agus Ciarraí ansin.
- Feicim Tír an Fhía agus Glinsce anseo agus Fionnasclainn ansin.
- Nach bhfuil Gaoth Sáile anseo?
- Níl Gaoth Sáile anseo. Tá Gaoth Sáile ansin.
- An bhfuil feilméaraí Chiarraí sásta?
- Tá feilméaraí Chiarraí sásta ach níl feilméaraí Chonamara sásta. Níl muintir Ghlinsce ná muintir Fhionnasclainn sásta ar chor ar bith.
- Deir uncail Cháit nach bhfuil muintir Ghaoth Sáile sásta ach an oiread.
Teach Mháirtín
アイルランド語から日本語に翻訳しましょう。
- Tá bóthar Thír an Fhía ansin. Tá garraí eile ansin. Anseo tá balla agus geata agus ansin tá teach Mháirtín.
- Tá mac Mháirtín agus athair Bhríd ann anois freisin, ach tá go leor seomraí ann.
- Tá go leor leabhartha agus peictiúir agus páipéir ann. Feicim mapa Shasana agus mapa Mheireacá ansin freisin.
翻訳
日本語からアイルランド語に翻訳しましょう。
- ここに写真と紙と本とテーブルがある。
- パージーンのボートはそこにあり、ここに地図がある。
- アメリカの人々も、イングランドの人々も満足していない。
- ドナハの女の子とペギェの夫はそこにいる。
- ケリーの農民は満足しておらず、コナマーラの農民もまた満足していない。
- ショーニーンの畑はそこにあり、ショーニーンの雄牛もそこにいる。
- トマーシーンの人々は満足している。
- ここにはたくさんの部屋がある。バールブラのおじの部屋もここにある。
- ギーサラの通りはどこですか?
- ここには全く新聞がないが、他の本(複数)はある。