By Chihiro Taguchi, November 22, 2025
第二課ですでに、sé（彼）と sí（彼女）という二種類の三人称単数代名詞を学びました。 これらの代名詞は、それぞれ男性名詞と女性名詞を受ける代名詞としても用いられます。
cailín ‘少女’は男性名詞ですが、三人称単数女性代名詞の sí で表されています。 このように、人間の場合は指示対象の実際の性別に基づいて使い分けられます。 これに反して、stail ‘種馬’（女性名詞）のように、指示対象が人間ではない場合、実際の性別に関わらず、名詞の文法性にしたがって代名詞が使い分けられます。
定冠詞は an /ə(ɴ)/ です。
定冠詞 an が子音に挟まれている場合、語末の /ɴ/ が脱落し、/ə/ と発音されます。
「前置詞 + 定冠詞 + 単数名詞」という組み合わせになるとき、単数名詞の語頭が暗音化 (eclipsis) します。 以下に例を挙げます。
この時、暗音化した gcloch の g の直後の c は発音されず、あたかも gloch と綴るかのように /gʟox/ と発音されます。 以下に暗音化による音変化をまとめます。
| 単語 | 発音 | 意味 | 補足 |
|---|---|---|---|
| a | /ə/ | 彼の | |
| abhainn | /auɴ́/ | f. 川 | |
| ar ndóigh | /aːrɴuː/ | もちろん | |
| bia | /b́iːə/ | m. 食べ物 | |
| bliain | b́ĺiːəń/ | f. 年 | |
| bord | /baurd/ | m. テーブル | 複数形は boird /baurd́/ |
| cathaoir | /kaiŕ/ | f. 椅子 | |
| céanna | /ḱeːɴə/ | 同じ | |
| cisteanach | /ḱiśt́əɴəx/ | f. 台所、キッチン | |
| ciúin | /ḱuːń/ | 静かな | |
| cloch | /kʟox/ | f. 石 | 複数形は clocha /kʟoxiː/ |
| clog | /kʟog/ | m. 時計、鐘 | |
| compóirteach | /kuːmpoːrt́əx/ | 快適な | 他の方言では compordach ともいう |
| cupla | /kupʟə/ | いくつかの | 後続する名詞は単数形 |
| deoch | /d́ox/ | f. 飲み物 | |
| éan | /eːɴ/ | m. 鳥 | |
| faoi | /fiː/ | 〜の下に、〜について | |
| farc | /faːrk/ | m. フォーク | |
| fón | /foːɴ/ | m. 電話 | |
| gloine | /gʟińə/ | f. グラス | |
| in aice le | /əɴ æːḱə ĺe/ | 〜の近くに | |
| láimh | /ʟɑːẃ/ | f. 手 | |
| leaba | /ʟ́æːbə/ | f. ベッド | |
| leis an | /ĺeś ə(ɴ)/ | 〜と一緒に | |
| mar sin féin | /maːr śiń heːń/ | それでも、とはいえ | |
| oíche | /iː/ | f. 夜 | 他の方言では /iːx́ə/ とも発音する |
| orlár | /aurʟɑːr/ | m. 階、床 | 他の方言では urlár とも綴る |
| pláta | /pʟɑːtə/ | m. 皿 | |
| sásar | /sɑːsər/ | m. ソーサー、カップの受け皿 | |
| spúnóig | /spuːɴoːǵ/ | f. スプーン | |
| spúnóig bheag | /spuːɴoːǵ ẃog/ | f. ティースプーン、小さじ | |
| stail | /stæːĺ/ | f. 種馬 | 複数形は staltracha /staːʟtrəxiː/。意味に反して女性名詞であることに注意。 |
| suíleáil | /siːĺɑːĺ/ | f. 天井 | 他の方言では síleáil /śiːĺɑːĺ/ ともいう |
| taobh | /tiːw/ | m. そば、側 | |
| tine | /t́ińə/ | f. 火 |
以下の文章をアイルランド語から日本語に翻訳しましょう。
Tá garraí agus abhainn bheag in aice leis an gcoláiste. Tá bóthar ann ach tá an bóthar ciúin. Tá cloch mhór ar an taobh eile agus tá éan ar an gcloch.
Tá an coláiste réasúnta mór agus tá seomraí go leor ann. Tá seomra Mháirtín agus seomra Dhonncha ar an orlár céanna. Tá cisteanach ann freisin.
Níl seomra Mháirtín mhór ach mar sin féin tá sé go deas. Tá fuinneoig mhór dheas ann. Tá boird agus cupla cathaoir ann. Tá cathaoir in aice leis an doras. Tá bord beag in aice leis an tine. Tá an fón ar an mbord. Tá suíleáil bhreá ard ann. Tá páipéar ar an mballa. Tá clog in aice leis an doras. Tá mapa agus peictiúir ar an doras. Ar ndóigh, tá leaba ann freisin. Níl sí mór ach tá sí compóirteach mar sin féin. Tá peictiúr Mháire ar an mballa in aice leis an leaba.
Tá an oíche ann anois agus tá leabhartha agus páipéir Mháirtín ar an mbord in aice leis an bhfón. Tá an lampa ar an mbord. Tá bia agus deoch anois ar an mbord mór. Tá pláta mór agus pláta beag ann. Tá scian agus farc in aice leis an bpláta. Tá cupán ann freisin agus tá sásar faoin gcupán. Tá spúnóig bheag ar an sásar. Tá gloine ar an mbord freisin. Tá Máirtín ansin. Tá a láimh ar an ngloine ar ndóigh, tá sé sásta. Tá sé bliain anseo anois. Tá sé sásta leis an múinteoir Béarla ach níl sé sásta leis an múinteoir Gaeilge. Mar sin féin, tá sé sásta leis an gcoláiste.
日本語からアイルランド語に翻訳しましょう。
練習問題中に「フランス語がありますか？」という表現が出てきましたが、「〜語がある」「〜語を持っている」という表現はアイルランド語独特のものです。 例えば、「あなたはアイルランド語が話せますか？」と尋ねるときは、
という表現になります。 また、アイルランド英語でも Do you have Irish? という表現が、「アイルランド語は話せますか？」という意味で使われています。 上記のアイルランド語の表現は、このYouTubeの動画 で聞くことができる上に、字幕でも上記のアイルランド英語の表現で訳されているのを見ることができます。