第七課: 存在動詞の習慣アスペクトと条件法、形容詞複数形

文法

存在動詞の習慣アスペクト

ここでは、存在動詞 tá の習慣アスペクト形を学びます。 習慣アスペクトの意味は、現在時制では「（普通）〜である」、過去時制では「よく〜していた」というように訳すことができます。

• 習慣アスペクト現在形: biónn /b́iːɴ/
  • Bíonn Cáit anseo. ‘カーチは（よく）ここにいる。’
• 習慣アスペクト過去形: bhíodh /ẃiːx/
  • Bhíodh Cáit anseo. ‘カーチは（よく）ここにいたものだ。’

存在動詞条件形

存在動詞 tá の条件形は bheadh /ẃex/ です。 条件形の意味は、「〜だろう」「〜であっただろう」のような推測を含みます。

• Bheadh Cáit anseo. ‘カーチはここにいるだろう。’

まとめ

人称	現在形	過去形	未来形	習慣現在	習慣過去	条件形
1単	tá mé	bhí mé	beidh mé	bím /b́iːm/	bhínn /ẃiːɴ́/	bheinn /ẃeɴ́/
2単	tá tú	bhí tú	beidh tú	bíonn tú	bhíteá /ẃiːt́ɑː/	bheifeá / bheitheá /ẃeɑː/
3単	tá sé	bhí sé	beidh sé	bíonn sé	bhíodh sé	bheadh sé
1複	tá muid	bhí muid	beidh muid	bíonn muid	bhíodh muid	bheadh muid
2複	tá sibh	bhí sibh	beidh sibh	bíonn sibh	bhíodh sibh	bheadh sibh
3複	tá siad	bhí siad	beidh siad	bíonn siad	bhídís /ẃiːd́iːś/	bheidís ẃed́iːś/
非人称	táthar	bhíothadh	beifear	bítear	bhítí	bheifí

結合形

一部の人称は、存在動詞と結合して特殊な形になります。 人称代名詞長形の場合は、強調接尾辞がつきます。

• 一人称単数習慣現在: bíonn + mé/mise → bím(se)
• 一人称単数習慣過去: bhíodh + mé/mise → bhínn(se)
• 一人称単数条件形: bheadh + mé/mise → bheinn
• 二人称単数習慣過去: bhíodh + tú/tusa → bhíteá(sa)
• 二人称単数条件形: bheadh + tú/tusa → bheifeá
• 三人称複数習慣過去: bhíodh + siad(san) → bhídís(ean)
• 三人称複数条件形: bheadh + siad(san) → bheidís(ean)

例:

• An mbeifeá ansin? ‘あなたはそこにいるでしょうか’
  • Bheinn. ‘いるでしょう。’
• Bhídísean sásta. ‘彼らは幸せだった。’
  • Bhídís. ‘そうだ。’

応答では、結合形に強調接尾辞は付くことができません。

形容詞複数形

複数名詞に形容詞が修飾する場合、形容詞は複数形になります。 形容詞複数形の作り方は以下の通りです。

• ほとんどの場合、語尾に弱母音 -a または -e を付けます。硬子音には -a、軟子音には -e が付きます。
  • fuinneoig mhór ‘大きな窓’
    • fuinneoga móra ‘大きな窓（複数）’
  • duine glic ‘かわいい人’
    • daoine glice ‘かわいい人々’
• 正書法で子音で終わる複数名詞の場合、さらに形容詞の語頭が軟音化します。
  • gasúr beag ‘小さな子供’
    • gasúir bheaga ‘小さな子供たち’
  • francach mór ‘大きなネズミ’
    • francaigh mhóra ‘大きなネズミたち’

呼格複数

呼格形は、常に前置助詞 a と共に用いられ、語頭は軟音化します。

• rifíneach ‘厄介者’ → rifíneacha ‘厄介者たち’ → a rifíneacha! ‘厄介者たちよ！’
• cearc ‘雌鶏’ → cearca ‘雌鶏たち’ → a chearca! ‘雌鶏たちよ！’
• duine uasal ‘貴族’ → daoine uaisle ‘貴族たち’ → a dhaoine uaisle! ‘貴族たちよ！’
• gasúr beag ‘小さな子供’ → gasúir bheaga ‘小さな子供たち’ → ‘a ghasúir bheaga! ‘小さな子供たちよ！’
• rifíneach bradach ‘ずるい厄介者’ → rifíneacha bradacha ‘ずるい厄介者たち’ → a rifíneacha bradacha! ‘ずるい厄介者たちよ！’

一部の名詞は特殊な呼格複数形を持ちます。

• créatúr ‘かわいそうな人’ → créatúir ‘かわいそうな人たち’ → a chréatúireachaí ‘かわいそうな人たちよ！’
• fear ‘男’ → fir ‘男たち’ → a fheara ‘男たちよ！’

語彙

単語	発音	意味	補足
aimsir	/æːḿśəŕ/	f. 天気、時間
an iomarca	/əɴ́ umərkə/	あまりにも多くの	英語の too much
asal	/aːsəʟ/	m. ロバ	複数形は asail /aːsəĺ/
bainne	/baːɴ́ə/	牛乳
beithíoch	/b́eix/	牛、野獣	複数形は beithígh /b́ei/
bó	/boː/	f. 牛	英語 bovine と同語源。この語は専ら単数形でしか用いられず、複数では beithíoch の複数形 beithígh が用いられる（形態論でいう補充形 suppletion）。
bocht	/boxt/	貧しい
bradach	/braːdəx/	狡猾な、ずるい
caora	/kiːrə/	f. 羊	複数形は caoirigh /kiːŕə/
capall	/kaːpəʟ/	m. 馬	複数形は　caiple /kaːṕĺə/。スペイン語の caballo（馬）と同語源。
cat	/kut/	m. 猫	発音に注意。複数形は cait /kit́/
cé go	/ḱeː gə/	〜ではあるが	英語の although
cearc	/ḱæːrk/	f. 雌鶏	複数形は cearca /ḱæːrkə/
chomh maith	/xə maː/	〜もまた
‘chuile	/xiĺə/	全ての	後続の名詞の語頭は軟音化する
cineál	/ḱiɴɑːʟ/	ある種、ある意味で
cnoc	/knuk/	m. 丘	複数形は cnoic /kriḱ/
coláiste	/kʟɑːśt́ə/	m. 大学	複数形は coláistí
dall	/dɑːʟ/	盲の、目が見えない
feilm	/f́eĺəḿ/	畑、農地	複数形は feilmeacha
francach	/fraːŋkəx/	m. 鼠	複数形は francaigh /fraːnkə/
fuar	/fuːər/	寒い
geimhreadh	/ǵiːẃŕə/	m. 冬
glic	/ǵĺiḱ/	かわいい
go díreach	/gə d́iːŕəx/	まさに、正確に	英語の exactly
i gcónaí	/ə guːɴiː/	いつも、まだ
inín	/ińiːń/	f. 娘	複数形は iníneacha
madadh	/maːdə/	m. 犬	複数形は madraí /maːdriː/
mar gheall ar	/mar ɣ́ɑːʟ eŕ/	〜のせいで、〜が理由で
mí	/ḿiː/	f. 月	複数形は míonna
muic	/miḱ/	f. 豚	複数形は muca /mukə/
ó shin	/oː xiń/	〜前	英語の ago
óg	/oːg/	若い
peata	/ṕæːtə/	m. ペット	複数形は peataí
samhradh	/saurə/	m. 夏
saol	/siːʟ/	m. 人生、暮らし
soibhir	/seẃəŕ/	金持ちな	saibhir とも綴る
spéisiúil	/sṕeːśuːĺ/	面白い
tábhachtach	/tɑːwəxtəx/	大事な、重要な
talamh	/taːʟə/	m. 地面
teach	/t́æːx/	m. 家	複数形は tithe /t́iː/
uasal	/uːəsəʟ/	貴族の	複数形は uaisle
uisce	/iśḱə/	m. 水

練習

Feilm mhuintir Mháirtín

以下の文章をアイルランド語から日本語に翻訳しましょう。

Tá feilm réasúnta mór ag muintir Mháirtín. Níl siad soibhir cé go bhfuil go leor feilméaraí soibhir agus daoine uaisle anseo. Ar ndóigh, níl siad bocht ach an oiread! Tá beithígh bhainne go leor ag Máirtín agus neart caoirigh. Tá cnoc beag in aice leis an bhfeilm agus bíonn caoirigh Mháirtín ansin. Bíonn beithígh Mháirtín ar an talamh maith go díreach in aice leis an teach. Tá an fear go maith ansin. Ní bhíonn muca ann anois cé go mbíodh neart muca ann cupla bliain ó shin. Tá cearca ann chomh maith ar ndóigh, tá cat agus madadh ann freisin. Tá an cat tábhachtach mar gheall ar go bhfuil an iomarca francaigh mhóra anseo. Tá an cat cineál dall anois ach tá sé glic go leor mar sin féin. Bíonn cait dhall mar sin go minic. Tá cait spéisiúil mar sin.

Tá gasúir bheaga ag Máirtín. Tá peata ag ‘chuile dhuine. Tá asal ag Seáinín, mac Mháirtín, agus ar ndóigh, bíonn sé bradach anois agus aríst. Ní bhíonn mórán asail anseo anois ach cupla bliain ó shin bhíodh go leor leor asail anseo. Bíonn siad daor anois. Tá peata ag Bríd, inín Mháirtín, freisin. Tá capall beag ag Bríd.

Bhí Bairbre bheag anseo cupla mí anuraidh agus bhí sí sásta leis an saol anseo. Bhí bliain mhaith ag Máirtín anuraidh. Bhí an aimsir go maith. Bhí an samhradh go hiontach, cé nach raibh go leor uisce ann.

‘Bíonn an samhradh go deas anseo ach bíonn an geimhreadh go dona. Bíonn muintir Bhaile Átha Cliath mar sin i gcónaí. Bheifeá sásta anseo anois ach b’fhéidir go mbeadh an geimhreadh fuar, agus an mbeifeá sásta ansin?’ a deir Máirtín leis an gcailín óg.

‘Bheinn,’ a deir Bairbre Bheag.

‘Níl mé cinnte an mbeifeá!’ a deir Máirtín.

‘Ó muise, an créatúr,’ a deir Cáit, bean Mháirtín, ‘bheadh sí sásta cinnte. Bíonn daoine óga sásta i gcónaí, nach mbíonn, a Bhairbre Bheag?’

翻訳

日本語からアイルランド語に翻訳しましょう。

1. マールチーンには小さな子供たちがいた。
2. ここには素敵な大きな窓（複数）がある。
3. 今はここには大きな木々と素敵な畑（複数）があるが、ここには家（複数）と大学（複数）ができるだろう（táの未来形を使って）。
4. ここにはたくさんの牛（複数）や馬（複数）がいたが、今は全然多くはいない。
5. 彼らは農地に満足していた（過去習慣形を用いて）のではないか？（付加疑問文を用いて）
6. ここは土地（an talamh）が良くなく、水がありすぎた。（過去習慣形を用いて）
7. 農地での生活にあなたは満足するでしょうか？（条件形を用いて）　はい、きっとします。（条件形を用いて）
8. ここでは夏と冬が素敵でしょう。（条件形を用いて）
9. ここにはたくさんの豊かな人々がいた。
10. 私はそこに去年何週間かいて、天気が素晴らしかった。
11. その女性には息子と娘がいる。
12. ああ、かわいそうに（ó muise, an créatúr）！　ここはまた寒い。
13. 丘の上に羊（複数）と馬（複数）がいる。
14. 皆様（貴族たちよ！）、皆その場所に満足していますか？
15. その本はどうせ面白くないだろう（条件形を用いて）と私は確信している（cinnte）。

回答

1. Bhí gasúir bheaga ag Máirtín.
2. Tá fuinneoga móra deasa anseo.
3. Tá croinnte móra agus feilmeacha deasa anseo anois ach beidh tithe agus cólaistí anseo.
4. Bhí go leor beithígh agus caiple anseo ach anois níl mórán ann ar chor ar bith.
5. Bhídís sásta leis an bhfeilm, nch mbídís?
6. Ní bhíodh an talamh go maith anseo agus bhíodh an iomarca uisce ann.
7. An mbeifeá sásta leis an saol ar an bhfeilm? — Bheinn, cinnte.
8. Bheadh an samhradh agus an geimhreadh go deas anseo.
9. Bhí neart daoine soibhre anseo.
10. Bhí mé ansin cupla seachtain anuraidh agus bhí an aimsir go hiontach.
11. Tá mac agus inín ag an mbean.
12. Ó muise, an créatúr! Tá sé fuar anseo aríst.
13. Tá caoirigh agus caiple ar an gcnoc.
14. A dhaoine uaisle, an bhfuil ‘chuile dhuine sásta leis an áit?
15. Tá mé cinnte nach mbeadh an leabhar spéisiúil ar aon chaoi.